Η άνοια είναι ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από έκπτωση των ανώτερων νοητικών λειτουργιών,(όπως μνήμη, κρίση, συγκέντρωση) και μείωση της καθημερινής λειτουργικότητας.
Η άνοια είναι ένα από τα οργανικά ψυχοσύνδρομα. Το οργανικό ψυχοσύνδρομο είναι ένα σύνολο ψυχικών διαταραχών προκαλούμενο ή συνδυαζόμενο με βλάβη του εγκεφάλου.
Πότε εμφανίζεται;
Η άνοια μπορεί να είναι συχνότερη σε άτομα τρίτης ηλικίας αλλά μπορεί να επέλθει σε οποιοδήποτε σημείο της ενήλικης ζωής.
Διάγνωση άνοιας με τεστ
Υπάρχουν τεστ που μπορούν να χορηγήσουν οι ειδικοί (ψυχολόγοι, ψυχίατροι, νευρολόγοι) για τη διάγνωση της άνοιας (π.χ. το MMSE (Mini Mental State Examination). Με αυτά παρακολουθείται η πορεία του ασθενούς και προσδιορίζεται η κατεύθυνση της θεραπείας. Στα τεστ ελέγχεται ο προσανατολισμός, η γλώσσα, η μνήμη, η γραφή κ.α.
Τα στάδια της άνοιας
Η πορεία της νόσου είναι προοδευτική κατά κανόνα και περνάει από το ένα στάδιο στο άλλο. Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και καθένας μπορεί να μένει διαφορετικό χρονικό διάστημα σε κάθε στάδιο.
Στο 1ο στάδιο δεν φαίνεται κάποια νοητική έκπτωση.
Στο 2ο στάδιο αρχίζει να ξεχνάει που έχει βάλει πράγματα, ονόματα κτλ.
Στο 3ο στάδιο έρχεται ήπια νοητική ανεπάρκεια, μειωμένη απόδοση στην εργασία, αποπροσανατολισμός, διαταραχές συγκέντρωσης, με πιθανό μέτριο άγχος σαν συνοδευτικό σύμπτωμα.
Στο 4ο στάδιο παρατηρείται σχετικά σοβαρή νοητική ανεπάρκεια, μειωμένη γνώση πρόσφατων γεγονότων και κενά μνήμης στην προσωπική του ιστορία. Το άτομο αδυνατεί να επιβιώσει τελείως μόνο του.
Στο 5ο στάδιο σημειώνεται σοβαρή νοητική έκπτωση. Το άτομο δεν γνωρίζει το περιβάλλον, το χρόνο, την εποχή, το σωστό ρούχο που πρέπει να φορέσει κτλ, και χρειάζεται συνεχώς κάποιον να το προσέχει.
Από εκεί και μετά είναι η σοβαρή άνοια που μπορεί να περιλαμβάνει διαταραχές χαρακτήρα και συναισθήματος όπως παραληρητική συμπεριφορά, επιθετικότητα κ.α.
Θεραπεία και ο ρόλος των ειδικών ψυχικής υγείας
Ακόμη δεν έχει βρεθεί πλήρης θεραπεία της άνοιας. Η φαρμακευτική αγωγή στοχεύει στο να περιορίσει τα συμπτώματα τα οποία παρουσιάζονται στο άτομο.
Υπάρχουν ωστόσο τρόποι να επιβραδύνεται η εξέλιξή της και να προσφέρεται ποιότητα ζωής στον ασθενή.
Από την πλευρά του ειδικού ψυχικής υγείας, πολύ σημαντική είναι η συμβολή στη σωστή ενημέρωση του ίδιου του ασθενούς και της οικογένειάς του ώστε να υπάρχει ψυχολογική υποστηρικτική φροντίδα .
Η νοητική ενδυνάμωση που μπορεί να γίνει στον ασθενή, με ειδικές ασκήσεις ανάλογα με το στάδιο, με θεραπεία δια των αναμνήσεων και άλλες τεχνικές μπορεί να τον κινητοποιεί σε γνωστικό και ψυχοκοινωνικό επίπεδο και να τον κρατάει σε εγρήγορση.
Η φροντίδα του φροντιστή
Η παροχή συνεχούς φροντίδας σε ένα ηλικιωμένο συγγενή ανήμπορο γνωστικά άτομο μπορεί να ενέχει σημαντικές βιοψυχοκοινωνικές συνέπειες για τον περιθάλποντα. Κάποιες φορές οι φροντιστές αισθάνονται ενοχές, άγχος, συναισθηματική εξάντληση.
Έχει παρατηρηθεί ότι για την καλύτερη προσαρμογή του φροντιστή βοηθάει η θετική του στάση, η αναζήτηση πληροφοριών, η ψυχολογική υποστήριξη, και η ενεργοποίηση γνωστικών στρατηγικών όπως η επανεκτίμηση των δεδομένων του προβλήματος και η αναπλαισίωση.
Ο ρόλος του φροντιστή είναι απαιτητικός και δύσκολος. Το να είναι κανείς περιθάλπων ενός ανοϊκού είναι μια πλήρης απασχόληση. Καθώς προχωράει η άνοια, ο κοινωνικός ρόλος του ασθενούς μέσα στην οικογένεια αλλάζει. Η απρόβλεπτη φύση της ασθένειας συμβάλλει στο να δημιουργηθεί σύγχυση ρόλων στην οικογένεια, π.χ. τα παιδιά που φροντίζουν τους γονείς τους εμπλέκονται σε μια αντιστροφή ρόλων.
Οι περιθάλποντες που είναι ικανοί να διαχειριστούν τις συναισθηματικές αντιδράσεις τους στους στρεσογόνους παράγοντες βιώνουν λιγότερη επιβάρυνση και άγχος. Αυτό είναι ένα σημείο που ο ψυχολόγος με τη συμβουλευτική υποστήριξη αποδεικνύεται πολύ χρήσιμος για τους περιθάλποντες.
Οι φροντιστές πρέπει να μην ξεχνούν να φροντίζουν τον εαυτό τους και να γεμίζουν τις μπαταρίες τους ώστε να μπορούν να προχωρούν με τη διαχείριση της φροντίδας του συγγενούς τους με άνοια με όσο το δυνατόν πιο λειτουργικό τρόπο και να προστατεύονται από την ψυχολογική επιβάρυνση.
Έλενα Τσαμκόσογλου, Μ. Α
Ψυχολόγος – Συμβουλευτική Ψυχολογία
Δημοσιεύτηκε στις 18/2/2019 στην ιστοσελίδα : https://boro.gr/270774/chrisimes-symvoyles-gia-toys-frontistes-ton-anthropon-poy-zoyn-me-anoia/